Αφού ευχηθώ σε όλους Χρόνια πολλά, υγεία, και δύναμη, μπροστά στις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε, θα αναφερθώ, ακολούθως, στο έργο με θέμα Προσκυνηματικές Διαδρομές και Προσκυνήματα στην Ελλάδα και την Αλβανία, Ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο υλοποιήσαμε, κατά τα τελευταία χρόνια, και το οποίο βαίνει ήδη προς την ολοκλήρωσή του.
Βασικός στόχος του συγκεκριμένου αναπτυξιακού Προγράμματος είναι η ανάδειξη σημαντικών προσκυνηματικών σημείων και διαδρομών, που βρίσκονται στη διασυνοριακή περιοχή της Ελλάδας και της Αλβανίας και που παρουσιάζουν μεγάλο ιστορικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον. Κατά συνέπεια, μέσα από την παρουσίαση και ανάδειξη των τόπων λατρείας, στοχεύουμε στην ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, στην παραπάνω περιοχή, και κατ’ επέκταση, ευρύτερα, στις δύο γειτονικές χώρες. Βασικό στοιχείο στην επιδίωξη αυτή αποτελούν η αναγνώριση και η προβολή της ιστορικής και πολιτισμικής συνέχειας, που χαρακτηρίζει τους συγκεκριμένους τόπους λατρείας. Παράλληλα επιδιώκουμε την ενίσχυση και τη βελτίωση όλων των προϋποθέσεων, που θα συντελέσουν στην οργανωμένη οικονομική ανάπτυξη των επιλεγμένων περιοχών παρέμβασης.
Ασφαλώς, οι παρεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται με την παράλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που μας παρέχουν οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών. Στο πλαίσιο του Έργου αναπτύχθηκε ειδική εφαρμογή κινητής τηλεφωνίας σε περιβάλλον adroid και ios, παρέχοντας τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να ενημερωθεί, αλλά κυρίως να αναπτύξει το δίκτυο προσκυνηματικών διαδρομών. Η εφαρμογή εμφανίζει όλες τις προτεινόμενες διαδρομές με τα βασικά σημεία ενδιαφέροντος και τη σχετική τεκμηρίωσή τους, επιτρέπει την ανάπτυξη εναλλακτικών διαδρομών, ενώ παρέχει δυνατότητες επαυξημένης πραγματικότητας και δικτύωσης με τις πλέον έγκυρες εφαρμογές γαιοεντοπισμού και αποτύπωσης διαδρομών.
Με σκοπό την ψηφιοποίηση και τη διαδικτυακή διάθεση συναφών πληροφοριών έγινε, στις περιοχές παρέμβασης, καταγραφή, αξιολόγηση και επιστημονική τεκμηρίωση των θρησκευτικών μνημείων που προσδιορίζονται από μεγάλη ιστορική και πολιτιστική αξία και σημασία. Αυτό επετεύχθη, μέσω ειδικά διαμορφωμένου διαδικτυακού τόπου ενημέρωσης και πληροφόρησης (portal). Διαμορφώσαμε, επίσης, εκτός των προκαθορισμένων διαδρομών, που εμφανίζουν ειδικό θεματικό ενδιαφέρον, εναλλακτικές διαδρομές, για τις οποίες ενημερώνεται ο επισκέπτης ανάλογα με τη γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκεται, έχοντας ο ίδιος τη δυνατότητα να επισκεφτεί γειτονικά μνημεία.
Ιδρύσαμε τρία Κέντρα Ενημέρωσης και Προώθησης της Πολιτιστικής και Θρησκευτικής Κληρονομιάς στα Ιωάννινα, στο Αργυρόκαστρο και στην Κορυτσά. Στα Κέντρα αυτά παρέχονται ήδη πληροφορίες και ενημερωτικό υλικό για τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής, για τις προτεινόμενες προσκυνηματικές διαδρομές, καθώς και για τις τουριστικές επιχειρήσεις της περιοχής. Το σήμα ποιότητας που θα διαθέτουν σύντομα όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις, που εκδήλωσαν σχετικό ενδιαφέρον και πληρούν τα ποιοτικά κριτήρια που τέθηκαν, -χωρίς να αποκλείεται να προστεθούν και άλλες- αποτελεί σημείο αναφοράς και εγγύησης για όλους τους τουρίστες που θα συμμετέχουν στο δίκτυο προσκυνηματικών διαδρομών.
Επίσης, αναλάβαμε μια σειρά από συμπληρωματικές δράσεις που συμβάλλουν καθοριστικά στην περαιτέρω ενίσχυση και μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων της συνολικής παρέμβασης, ενώ η έρευνα για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του έργου και η διασφάλιση της βιωσιμότητάς του αποτέλεσαν βασικές προτεραιότητες. Η πολύγλωσση (ελληνικά, αλβανικά, αγγλικά) πύλη, καθώς και η ειδική εφαρμογή για κινητές συσκευές, θα παρέχουν στον κάθε επισκέπτη τη δυνατότητα πρόσβασης σε ειδικά επεξεργασμένο υλικό για την άντληση πληροφοριών θρησκευτικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας. Η λειτουργία των τριών Κέντρων Ενημέρωσης θα διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο στην προβολή και ανάδειξη του δικτύου διαδρομών. Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και οι δράσεις που αναφέρονται στην προώθηση και προβολή του έργου και των αποτελεσμάτων του, με τη δημιουργία και διανομή υλικού, αλλά, κατεξοχήν, με την έκδοση του τόμου στην ελληνική, αλβανική και αγγλική γλώσσα. Μάλιστα, ο μεγάλος αριθμός των αντιτύπων που διαθέτουμε στην ελληνική γλώσσα επιτρέπει τη διάχυση της πληροφορίας και την προβολή του έργου σε ένα μεγάλο κοινό ενδιαφερομένων. Εκτός από τη γενικότερη προβολή του έργου και τη συνολική αξιολόγησή του, βασικό μέλημα όλων είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας της συγκεκριμένης παρέμβασης. Μάλιστα, αυτή η βιωσιμότητα επιβάλλεται να επιτευχθεί αφενός με την περαιτέρω διεθνή προβολή και διεύρυνση των δράσεων στον ίδιο τομέα που υπηρετεί το έργο και αφετέρου με συνέργειες που θα αναπτυχθούν σε αντίστοιχους παρεμφερείς τομείς. Αφού επισημανθεί ότι οι εταίροι του έργου είναι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Συντονιστής), η Περιφέρεια Ηπείρου, η Μητρόπολη Ιωαννίνων, η Μητρόπολη Αργυροκάστρου, η Μητρόπολη Κορυτσάς και ο Δήμος Αργυροκάστρου, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιο για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε, τον Περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Αλέξανδρο Καχριμάνη, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιωαννίνων κ.κ. Μάξιμο, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αργυροκάστρου κ.κ. Δημήτριο, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κορυτσάς κ.κ. Ιωάννη, καθώς και την τότε Δήμαρχο Αργυροκάστρου κ. ΖαμίραΡάμι.
Χαιρόμαστε ιδιαίτερα, καθώς το όλο πλαίσιο συνεργασίας με τους φορείς της Αλβανίας εξελίχθηκε, χωρίς να δημιουργηθεί το παραμικρό πρόβλημα. Είναι βέβαιο ότι ο καθένας από τους εταίρους του έργου δεν είχε την ίδια εμπειρία ως προς την υλοποίηση ανάλογων δράσεων. Ωστόσο, το πνεύμα συνεργασίας που επικράτησε για την επίτευξη του κοινού στόχου συντέλεσε καθοριστικά ώστε αφενός να επιτευχθούν οι σκοποί του έργου και αφετέρου συγκεκριμένοι εταίροι να αποκτήσουν, στην ουσία, επιπρόσθετες υποδομές και τεχνογνωσία, που θα τους φανούν χρήσιμα και σε μελλοντικές ανάλογες δράσεις και συνεργασίες.
Είναι, επίσης, γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος του έργου υλοποιήθηκε κατά τη χρονική περίοδο της πανδημίας του covid 19, προκαλώντας δυσκολίες στις φωτογραφίσεις και βιντεοσκοπήσεις των μνημείων, στις επισκέψεις σε σημεία εμπορικού και τουριστικού ενδιαφέροντος και γενικότερα στην επικοινωνία μεταξύ μας. Παρόλα αυτά και έχοντας πάντα την κατανόηση της Διαχειριστικής Αρχής του έργου, την οποία και ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία, πραγματοποιήσαμε και θα παρουσιάζονται σταδιακά στον σχετικό δικτυακό τόπο όλες οι δράσεις που είχαν προβλεφθεί στο πλαίσιο του έργου.
Στο σημείο αυτό επιθυμώ να ευχαριστήσω θερμά τον Αναπληρωτή Επιστημονικό υπεύθυνο του έργου καθηγητή κ. Αναστάσιο Εμβαλωτή για τη σημαντική συμβολή του στην υλοποίηση του έργου, για τις γνώσεις που διαθέτει, καθώς και για την εξαιρετική προσωπική συνεργασία που αναπτύξαμε.
Να ευχαριστήσω, επίσης, θερμά, όλους τους συνεργάτες στην Ελλάδα και την Αλβανία για τη συνεισφορά τους στην υλοποίηση του Προγράμματος, τα ονόματα των οποίων αναφέρονται στον εκτενή Απολογισμό του Έργου.
Η ηλεκτρονική διεύθυνση του έργου που θα εμπλουτίζεται διαρκώς είναι: https://religiousroutes.eu/
Το σχετικό βίντεο βρίσκεται στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=kIS6N74Ft1s
Ο Επιστημονικώς Υπεύθυνος του Προγράμματος
Γεώργιος Δ. Καψάλης,
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τ. Πρύτανης
