Σταύρος Καλογιάννης: Θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες

Στην εκδήλωση στο Κεράσοβο που συνδιοργάνωσαν, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, ο Δήμος Πωγωνίου, η Ομοσπονδία Αδελφοτήτων Επαρχίας Πωγωνίου και η Αδελφότητα Κερασοβιτών Ηπείρου, για την απότιση φόρου τιμής στους Κερασοβίτες που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, ήταν κεντρικός ομιλητής ο Σταύρος Καλογιάννης, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για εμένα να είμαι σήμερα ομιλητής σε αυτή την απέριττη εκδήλωση προς τιμήν των πεσόντων στο ολοκαύτωμα του Κερασόβου, τον Δεκαπενταύγουστο 1944.
Το Κεράσοβο, ένα πανέμορφο χωριό στις πλαγιές του Κασιδιάρη, έχει προσφέρει το μερίδιό του στην Ιστορία του τόπου, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος στους εθνικούς αγώνες.
Ο πόλεμος του 1940 και η γερμανική κατοχή, βύθισαν σε δεινά το Κεράσοβο όπως άλλωστε ολόκληρη την Ελλάδα, με αποκορύφωμα το Ολοκαύτωμα που θα ερχόταν σε μέρα γιορτής.
Η Ήπειρος συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των εισβολέων από τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 μέχρι την ημέρα που ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης την εγκατέλειψε.
Το καλοκαίρι του 1944, στο Πωγώνι είχε αναπτυχθεί το 15ο Σύνταγμα Πεζικού Καλαμά του ΕΛΑΣ. Οι αντάρτες, στο πλαίσιο του συμμαχικού σχεδίου Animals, διενεργούσαν δολιοφθορές και επιθέσεις εναντίον εχθρικών στόχων. Ενδεικτικά αναφέρονται: Πολλές ενέδρες εναντίον γερμανικών φαλάγγων στο Χάνι Δελβινάκι (άνοιξη 1944), ενέδρες εναντίον γερμανικών φαλάγγων κοντά στα Κτίσματα (Μάιος 1944), σύλληψη από τους αντάρτες Αλβανών συνεργατών των Γερμανών (15 Ιουνίου 1944), στην περιοχή Κακκαβιάς.
Στα τέλη Μαΐου 1944, ο Γερμανός αρχιστράτηγος Αλ. Λαίρ αναθέτει στον στρατηγό Χ. Λάντς, διοικητή του 22ου Σώματος Στρατού με έδρα τα Ιωάννινα, την γενική αρχηγία μιας εκκαθαριστικής επιχείρησης που θα ξεδιπλωνόταν στο Πωγώνι και στην Βόρειο Ήπειρο, με κύριο σκοπό την εξόντωση των ανταρτών του 15ου συντάγματος του ΕΛΑΣ.
Η εκκαθαριστική επιχείρηση έφερε αρχικά την κωδική ονομασία «Μονόκερως» και μετονομάσθηκε σε «Αίγαγρος». Συμμετείχαν σε αυτήν η 1η μεραρχία ορεινών καταδρομών «Εντελβάις», μία μεραρχία πεζικού, ένα σύνταγμα γρεναδιέρων, η ομάδα μάχης Στάυρερ, ένα τάγμα του συντάγματος Βραδεμβούργου. Μετείχαν επίσης Αλβανοτσάμηδες, οι οποίοι στις γερμανικές αναφορές σημειώνονται ως «Αλβανικές πολιτοφυλακές – μονάδες Αλβανών εθελοντών» και οι οποίες είχαν σχηματισθεί με πρωτοβουλία του στρατηγού Λάντς.
Στα τέλη Ιουνίου 1944, η γερμανική επιχείρηση επί του αλβανικού εδάφους έλαβε τέλος και ένα μήνα αργότερα η μεραρχία «Εντελβάις» άρχισε την σταδιακή αποχώρησή της. Τα υπόλοιπα στρατεύματα συνέχισαν την κάθοδό τους επί του ελληνικού εδάφους, στοχεύοντας την Λάκκα Πωγωνίου, για να εγκλωβίσουν τους αντάρτες.
Στις 11 και 12 Αυγούστου 1944 έκαψαν την Χαραυγή και την Καστανή. Η τραγική τύχη που ανέμενε το Κεράσοβο στις 15 Αυγούστου 1944, ήταν πλέον προδιαγεγραμμένη.
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ν. Ζιάγκος στο βιβλίο του «Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940-45»: «…μπήκαν στις 15 Αυγούστου στο Κεράσοβο και αφού το κάψανε συγκέντρωσαν τους γέροντες και τις γριές στην εκκλησιά του χωριού. Τους μετέφεραν στα «χαλάσματα», εκεί που είναι ακόμα μια σπηλιά και τους εκτέλεσαν.…Το χωριό είχε μεταβληθεί σε κόλαση, ο αέρας είχε μολυνθεί από τους σκοτωμένους κι άταφους. Ανέχεια, πείνα, θάνατος…».
Τον Αύγουστο 1946 από την Επιτροπή Πυροπαθών του Κερασόβου, εκδόθηκε στην Αθήνα ένα Δελτάριο (υπάρχει στο αρχείο Αλέκου Ράπτη), το οποίο απευθυνόταν στους απανταχού Ηπειρώτες, καλώντας τους να συνεισφέρουν οικονομικά, προκειμένου να ανεγερθεί αγροτικό ιατρείο, που θα κάλυπτε τις ανάγκες ολόκληρης της Λάκκας Πωγωνίου. Στην οργανωτική Επιτροπή συμμετείχαν ενεργά, μεταξύ άλλων, οι τότε Βουλευτές Ιωαννίνων: Παπαδόπουλος Αλέξανδρος, Ιωάννου Δημήτριος, Αβέρωφ Ευάγγελος, Δερδεμέζης Ανδρέας.
Οι επτά φωτογραφίες του Δελταρίου που τραβήχτηκαν τον Σεπτέμβριο 1945 είναι συγκλονιστικές. Στα πρόσωπα των χωριανών αποτυπώνεται η φρίκη της ναζιστικής βαρβαρότητας και το μέγεθος της καταστροφής του χωριού, το μαύρο καλοκαίρι του 1944.
Αναφέρει χαρακτηριστικά το Δελτάριο:
«Την 14ην Αυγούστου παραμονήν της Παναγίας, τμήμα γερμανικό έστησε τα πυροβόλα του εις τα υψώματα του Κερασόβου και έβαλε με ομοβροντίες προς όλας τας κατευθύνσεις των χωριών της Λάκκας ΠωγωνίουΚεράσοβο, Περιστέρι, Καστάνιανη, Ψηλόκαστρο, Λάβδανη.Άλλα τμήματα οδηγούμενα υπό Αλβανών εκινούντο προς όλας τας κατευθύνσεις λεηλατούντα και πυρπολούντα τα πάντα… Μεγάλως υπαίτιοι και ένοχοι δι’ όλας τας καταστροφάς και τας βαρβαρότητας υπήρξαν οι Αλβανοί, οι οποίοι εις την διάπραξιν όλων αυτών των κακουργημάτων, υπήρξαν εμπνευσταί, καθοδηγηταί και συμμέτοχοι μετά των άλλων κατακτητών με τον ύπουλον και αποκλειστικόνσκοπόν των, να αφανίσουν τον ελληνικόνπληθυσμόν και τη συνδρομή των λοιπών συμμάχων των Γερμανοϊταλών να υποδουλώσουν οριστικά την Ήπειρον…».
Στις 15 Οκτωβρίου 1944 ο γερμανικός στρατός εγκατέλειψε τα Ιωάννινα. Εδώ τελειώνει το ματωμένο χρονολόγιο της ναζιστικής βαρβαρότητας.
Σήμερα, 77 χρόνια μετά, στεκόμαστε με σεβασμό μπροστά στα κενοτάφια όλων των μαρτυρικών χωριών της Ηπείρου, στα οποία περιλαμβάνεται από το 2014 και το Κεράσοβο και υποκλινόμαστε ευλαβικά στην μνήμη των νεκρών μας που βιώσαν την ναζιστική βαρβαρότητα.
Η κληρονομιά που μας άφησαν τα 28 αθώα θύματα του Κερασόβου είναι μια και μοναδική: Να μην ξεχάσουμε ποτέ. Διότι λαός χωρίς ιστορική μνήμη, δεν μπορεί να έχει μέλλον». Και ο Σταύρος Καλογιάννης κατέληξε:
«Δεν παραβλέπουμε ποτέ και δεν αφήνουμε αναπάντητες προκλητικές κινήσεις από ορισμένα γειτονικά κράτη. Όμως σήμερα η πατρίδα μας αντιμετωπίζει και άλλου είδους κινδύνους. Από τη μία πλευρά η πανδημία του κορονοϊού, που σαρώνει τη χώρα όπως κι όλον τον πλανήτη, από την άλλη οι καταστροφές που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, απειλούν ανθρώπινες ζωές, περιουσίες, φυσικό πλούτο. Θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Τα οικονομικά εργαλεία υπάρχουν και δίνονται από την Ευρ. Ένωση την κατάλληλη στιγμή. Αρκεί να εργαστούμε σκληρά, συντονισμένα, με σχέδιο και ομοψυχία.
Αιωνία η μνήμη των αθώων θυμάτων του Ολοκαυτώματος του Κερασόβου».