Από τα πρακτικά της 11ης Τακτικής Συνεδρίασης (26.07.2021) του Διοικητικού Συμβουλίου του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων
Στα Ιωάννινα σήμερα, Δευτέρα 26 Ιουλίου 2021 και ώρα 13:00, συνήλθε στα Γραφεία του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων σε συνεδρίαση το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα Διαχείρισης, συζητήθηκε και λήφθηκε απόφαση για το παρακάτω θέμα της ημερήσιας διάταξης:
ΘΕΜΑ 1ο: Συζήτηση επί της εισήγησης της Υπηρεσίας για τα Αιολικά Πάρκα.
Παρόντα μέλη του Δ.Σ.
Τακτικά
- Φίλιος Α. Φίλιππος Πρόεδρος
- Γοργόλης Βασίλειος Αντιπρόεδρος
- Κοκορδάτος Απόστολος Μέλος
- Πλιάκος Μιχαήλ Μέλος
Γραμματέας της συνεδρίασης, λόγω απουσίας του κου Δημητρίου Δημήτριου, ορίζεται ο κ. Κοκορδάτος Απόστολος.
ΘΕΜΑ 1ο: Συζήτηση επί της εισήγησης της Υπηρεσίας για τα Αιολικά Πάρκα.
Ο πρόεδρος κ. Φίλιππος Α. Φίλιος θέτει προς συζήτηση την εισήγηση της υπηρεσίας αναφορικά με την εγκατάσταση των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) σε περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ, κατόπιν ερωτήματος που κατατέθηκε από ομάδες πολιτών και συλλογικοτήτων (αρ. πρωτ. εισερ. εγγράφου 196/05-03-2021) και δημοσιευμάτων του τοπικού τύπου.
Η εισήγηση της υπηρεσίας προς τα μέλη του Δ.Σ. του ΦΔΛΠΙ, βασιζόμενη στα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, [ΠΕ 3.2 «Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας στην περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ» στο πλαίσιο υλοποίησης του υποέργου 1 της πράξης «Επιχορήγηση του ΦΔΛΠΙ για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων» του ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ με κωδικό ΟΠΣ (MIS) 5033228], σχετικά με τα σημαντικά και απειλούμενα είδη ορνιθοπανίδας που απαντώνται εντός της περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» και πλησίον αυτής, με έμφαση στις περιοχές εγκατάστασης των αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) έχει ως εξής:
Οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) έχουν ως σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση των περιοχών, στοιχείων και συνόλων της φύσης και του τοπίου των άρθρων 18, 19 και 21 του ν. 1650/1986 (Α’ 160), σύμφωνα με τα οριζόμενα του άρθρου 4 «Αρμοδιότητα των ΦΔΠΠ» του ν.4519/2018 (Α’ 25).
Η ενωσιακή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία προβλέπει την διαφύλαξη της «οικολογικής συνοχής» του δικτύου Natura 2000 και απαιτεί την προστασία της συνολικής συνοχής του δικτύου, εξασφαλίζοντας ότι η χωροταξική πολιτική χρήσεων γης, προστατεύει κάποια κύρια χαρακτηριστικά εντός και εκτός των προστατευόμενων περιοχών, ειδικά στους τόπους όπου λειτουργούν ως διάδρομοι ή ενδιάμεσοι σταθμοί μεταξύ των περιοχών. Το οικολογικό δίκτυο Natura 2000, είναι ένα σημαντικό εργαλείο για να αναχαιτιστεί η απώλεια της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη, και ως εκ τούτου αποτελεί χρέος όλων των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) να προασπίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα οικολογικά χαρακτηριστικά της εκάστοτε προστατευόμενης περιοχής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω και αναλογιζόμενοι τα κάτωθι, ήτοι:
• Επειδή, στις 02-03-2021 απεστάλη μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας προς την υπηρεσία μας ερώτημα, το οποίο έλαβε αρ. πρωτ. εισερ. εγγράφου 196/05-03-2021, με θέμα «ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ- ΠΩΓΩΝΙ-ΔΟΥΣΚΟΣ (ΝΕΜΕΡΤΣΙΚΑ)» των SOS ΗΠΕΙΡΟΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ, ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΕΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ, στο οποίο η εν λόγω πρωτοβουλία πολιτών εξέφρασε την ανησυχία και τους προβληματισμούς της, αναφορικά με τη χωροθέτηση του αιολικού πάρκου.
• Επειδή το τελευταίο διάστημα πληθώρα δημοσιευμάτων του τοπικού τύπου ασχολείται με το μείζον θέμα της εγκατάστασης των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), σε περιοχές ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (ΦΔΛΠΙ), προκύπτει η αδήριτη ανάγκη και παράλληλα αποτελεί υποχρέωση μας, επιβληθείσα από τη φύση των πραγμάτων, να εισαχθεί προς συζήτηση στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΦΔΛΠΙ το επίκαιρο και επείγον ζήτημα της εγκατάστασης των ΑΣΠΗΕ στις ιδιαίτερα κρίσιμες και οικολογικά ευαίσθητες περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη τις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων φυσικών ενδιαιτημάτων και των ειδών.
• Επειδή σε κατεπείγουσα συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Ηπείρου, που έλαβε χώρα την Παρασκευή 26 Ιουνίου 2020, τέθηκε προς συζήτηση ως θέμα η εγκατάσταση και η λειτουργία των Αιολικών Πάρκων στην Ήπειρο κατά την οποία αποφασίστηκε μεταξύ άλλων, «Η αδειοδότηση έργων ΑΣΠΗΕ να γίνεται εκτός του δικτύου Natura 2000 και των ΖΕΠ» (ΑΔΑ: Ω9ΒΚ7Λ9-90Ξ).
• Επειδή κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβούλιου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (Π.Ε.Δ.) Ηπείρου, που έλαβε χώρα, την Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2021, τέθηκε προς συζήτηση ως θέμα η χωροθέτηση των αιολικών και φωτοβολταικών πάρκων στην Ήπειρο, κατά την οποία ομόφωνα αποφασίστηκε, κατόπιν των προτάσεων που διατύπωσε ο πρόεδρος της Π.Ε.Δ. Ηπείρου και συνιστούν τους άξονες της απόφασης του ΔΣ της Π.Ε.Δ. Ηπείρου ως ενδεικτικά αναφέρονται στο ακόλουθο έγγραφο: «Απαγόρευση εγκατάστασης έργων ΑΠΕ σε περιοχές όπως Εθνικά Πάρκα, Εθνικοί Δρυμοί και περιοχές Natura» (ΑΔΑ: 9ΩΤΩΟΚΖ3-12Κ).
• Επειδή είναι η πρώτη φορά που υλοποιείται ένα δομημένο πρόγραμμα παρακολούθησης, ήτοι το Πακέτο Εργασίας ΠΕ 3.2 «Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας στην περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ» στο πλαίσιο υλοποίησης του Υποέργου 1 της Πράξης «ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ, ΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ» του ΕΠ – ΥΜΕΠΕΡΑΑ με Κωδικό ΟΠΣ (MIS) 5033228, με συστηματική επαναλαμβανόμενη και διαχρονική επιστημονική έρευνα πεδίου για την εν λόγω περιοχή ενδιαφέροντος, επιδιώκοντας και ευελπιστώντας να προκύψουν σημαντικά δεδομένα και πληροφορίες αναφορικά με την αξιολόγηση του βαθμού διατήρησης όλων των ειδών ορνιθοπανίδας, προτεραιότητας και είδη εθνικού ενδιαφέροντος, σε κάθε περιοχή με τις απαιτούμενες εργασίες πεδίου, να αναγνωριστούν και να χαρτογραφηθούν τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών κάθε περιοχής, για τον καθορισμό Ικανοποιητικών Τιμών Αναφοράς κάθε είδους και των Στόχων Διατήρησης τους. Στόχοι του ανωτέρω προγράμματος παρακολούθησης είναι η διερεύνηση της παρουσίας, η καταγραφή, η εποπτεία και η αξιολόγηση του βαθμού διατήρησης των σπανίων και απειλουμένων ειδών της ορνιθοπανίδας και ιδιαιτέρως των ειδών των προστατευόμενων περιοχών που βρίσκονται στην αρμοδιότητα του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων εκ των οποίων και η Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» GR2130010.
Στα είδη στόχους συμπεριλαμβάνονται είδη που ανήκουν στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ, χαρακτηρισμένα ως απειλούμενα είδη, σύμφωνα με την IUCN και το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο, καθώς και είδη ορνιθοπανίδας των οποίων τα κατάλληλα ενδιαιτήματα καταλαμβάνουν σημαντικό ποσοστό στις περιοχές μελέτης και η συλλογή δεδομένων για αυτά κρίνεται σημαντική.
Επιπροσθέτως έγινε σχετική έρευνα στον Γεωπληροφοριακό Χάρτη της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) όπου διαπιστώθηκαν εντός και πλησίον περιοχής NATURA 2000 σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) με κωδικό GR2130010, περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ, πολύγωνα γηπέδων εγκατάστασης αιολικών σταθμών και θέσεις εγκατάστασης ανεμογεννητριών αιολικών και υβριδικών σταθμών όπως αυτά προκύπτουν από τις αιτήσεις για χορήγηση άδειας παραγωγής, επισημαίνοντας ότι στον εν λόγω Χάρτη της ΡΑΕ και ειδικότερα στις θέσεις χωροθέτησης δεν αναφέρεται ότι πρόκειται για χαρακτηρισμένη προστατευόμενη περιοχή του δικτύου NATURA 2000.
Παράλληλα απευθυνθήκαμε και στο Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κα. Βασιλική Κατή, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή την δημοσίευση σχετικής έρευνας (Kati et al. 2021. The biodiversity-wind energy-land use nexus in a global biodiversity hotspot. Science of The Total Environment. 768. 144471) με θέμα τη χωροθέτηση των αιολικών πάρκων με το ελάχιστο περιβαλλοντικό κόστος στην Ελλάδα.
• Τέλος επειδή, θεωρούμε πως προκειμένου να εισαχθεί προς συζήτηση, σε συνεδρίαση του ΔΣ του ΦΔΛΠΙ, με στόχο την ανάπτυξη ενός γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου για την προστασία της βιοποικιλότητας και του φυσικού μας κεφαλαίου καθώς επίσης και προς μία πληρέστερη ενημέρωσή σας, ακολουθεί μια συνοπτική αναφορά της κατάστασης των σημαντικών και απειλούμενων ειδών ορνιθοπανίδας με έμφαση στις περιοχές εγκατάστασης των αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) εντός των ορίων της περιοχής ΖΕΠ του δικτύου NATURA 2000 με κωδικό GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου», περιοχής ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (ΦΔΛΠΙ), βασιζόμενοι σε πρόσφατα δεδομένα, διάρκειας ενός έτους περίπου, που έχουν προκύψει από το ΠΕ 3.2 «Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας στην περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ» του ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ ΤΗΣ ΖΕΠ GR2130010 «ΌΡΟΣ ΔΟΥΣΚΟΝ, ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ, ΔΑΣΟΣ ΜΕΡΟΠΗΣ, ΚΟΙΛΑΔΑ ΓΟΡΜΟΥ ΚΑΙ ΛΙΜΝΗ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙΟΥ» ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΣΠΗΕ)
Η εν λόγω ΖΕΠ εντάσσεται στις περιοχές ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (ΦΔΛΠΙ) (ν. 4519/18), με είδη χαρακτηρισμού τα Dendrocopos medius, Accipiter brevipes, Aquila pennata και Neophron percnopterus, και αποτελεί μια από τις περιοχές στις οποίες ο ΦΔΛΠΙ πραγματοποιεί εργασίες πεδίου με σκοπό την καταγραφή και συλλογή δεδομένων για την κατάσταση των ειδών πανίδας, χλωρίδας και τύπων οικοτόπων. Επιπρόσθετα, στην εν λόγω ΖΕΠ πραγματοποιείται εντατική έρευνα για τα είδη ορνιθοπανίδας από το 2020 στα πλαίσια του έργου ΠΕ 3.2 «Παρακολούθηση ειδών ορνιθοπανίδας στην περιοχή ευθύνης του ΦΔΛΠΙ» στο πλαίσιο υλοποίησης του υποέργου 1 της πράξης «Επιχορήγηση του ΦΔΛΠΙ για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων» του ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ με κωδικό ΟΠΣ (MIS) 5033228.
Τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί έως τώρα αναφορικά με τα είδη ορνιθοπανίδας στα πλαίσια των παραπάνω δράσεων/έργων αξιολογήθηκαν, ώστε να συνταχθεί η συνοπτική αυτή αξιολόγηση για τα σημαντικά και απειλούμενα είδη ορνιθοπανίδας που απαντώνται εντός της ΖΕΠ GR2130010 και σχετίζονται άμεσα με τις περιοχές εγκατάστασης των αιολικών σταθμών.
Συνολικά εξετάζονται οι περιοχές εγκατάστασης 3 αιολικών σταθμών (ΑΣΠΗΕ), από τους οποίους 2 βρίσκονται εντός των ορίων της εν λόγω ΖΕΠ και 1 εκτός των ορίων αυτής αλλά σε μικρή απόσταση.
Αναλυτικά οι ΑΣΠΗΕ που εξετάζονται είναι:
Ο ΑΣΠΗΕ με μητρώο ΡΑΕ ΑΔ-01883 ισχύος 38MW και 15 Ανεμογεννητριών της εταιρείας «ΆΝΕΜΟΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Α.Ε.Ε.» στη θέση «Δούσκον όρος» (εντός ΖΕΠ)
Ο ΑΣΠΗΕ με μητρώο ΡΑΕ ΑΔ-06489 ισχύος 36MW και 8 Ανεμογεννητριών της εταιρείας «SIEMENS GAMESA ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΝΩΜΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» στη θέση «Κουτσόκρανο» (εντός ΖΕΠ)
Ο ΑΣΠΗΕ με μητρώο ΡΑΕ ΑΔ-01924 ισχύος 36MW και 18 Ανεμογεννητριών της εταιρείας «ΤΖΑΣΠΕΡ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ & ΣΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ 2 ΕΕ» στη θέση «Βελανιδιά» (εκτός ΖΕΠ)
Από τον συνολικό αριθμό ειδών ορνιθοπανίδας, οι επιπτώσεις των παραπάνω 3 ΑΣΠΗΕ αξιολογούνται μόνο για τα σημαντικά και απειλούμενα είδη που έχουν καταγραφεί με τακτική παρουσία στις εκτάσεις που πρόκειται να χωροθετηθούν οι παραπάνω ΑΣΠΗΕ.
Αναλυτικά, τα παρακάτω σημαντικά και απειλούμενα είδη ορνιθοπανίδας παρουσιάζουν τακτική παρουσία στις περιοχές χωροθέτησης των ΑΣΠΗΕ:
Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), Φιδαετός (Circaetus gallicus), Γερακαετός (Aquila pennata), Σφηκιάρης (Pernis apivorus), Σαΐνι (Accipiter brevipes), Κιρκινέζι (Falco naumanni), Κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
Χρυσαετός (Aquila chrysaetos)
Ο Χρυσαετός αποτελεί απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία Κινδυνεύον-EN) και επιπρόσθετα περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Στη ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» επιβεβαιώθηκε η αναπαραγωγή ενός (1) ζευγαριού στον κύριο ορεινό όγκο της Νεμέρτσικας και ακόμα ένα υποενήλικο άτομο διατηρεί επικράτεια στα νότια της ΖΕΠ, στην ημι-ορεινή ζώνη Δελβινακίου-Βήσσανης. Συγκεκριμένα, η θέση της φωλιάς του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ βρέθηκε σε απόσταση μόλις 2,8 χιλιομέτρων από την πλησιέστερη ανεμογεννήτρια του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» και σε απόσταση 3,2 χιλιομέτρων από την πλησιέστερη ανεμογεννήτρια του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01924 στη θέση «Βελανιδιά». Σύμφωνα με τους Δημαλέξης και συν. (2010) και οι δύο ΑΣΠΗΕ βρίσκονται εντός της προτεινόμενης ζώνης αποκλεισμού εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ με βάση το κριτήριο 4 «Εκτάσεις σε ακτίνα 5Km από φωλιές αρπακτικών που απειλούνται σημαντικά από τη χωροθέτηση των ΑΣΠΗΕ». Ο Χρυσαετός σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία αποτελεί είδος ευαίσθητο στην χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ κυρίως λόγω θνησιμότητας από πρόσκρουση στα πτερύγια των ανεμογεννητριών και λόγω αλλαγών στη δομή των ενδιαιτημάτων του (Δημαλέξης και συν, 2010, Katzner et l, 2016).
Επιπρόσθετα, ο ΑΣΠΗΕ στη θέση «Δούσκον όρος» πρόκειται να εγκατασταθεί εντός του κρίσιμου ενδιαιτήματος διατροφής του Χρυσαετού και εντός της επικράτειας του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ. Η εν λόγω έκταση χρησιμοποιείται από το είδος (ενήλικα αναπαραγόμενα και νεαρά άτομα) καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους για αναζήτηση λείας και πιο τακτικά κατά την περίοδο Δεκεμβρίου-Μαΐου λόγω του συνδυασμού χιονόστρωσης στα μεγαλύτερα υψόμετρα και εγγύτητας της περιοχής με την θέση φωλιάσματος του είδους. Μεγαλύτερη δραστηριότητα παρουσιάζει το είδος στο κεντρικό τμήμα του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ και συγκεκριμένα διελεύσεις εντός της επικίνδυνης ζώνης πρόσκρουσης καταγράφηκαν σε 11 από τις 15 σχεδιαζόμενες ανεμογεννήτριες. Ταυτόχρονα, ο ΑΣΠΗΕ στη θέση «Κουτσόκρανο» πρόκειται να εγκατασταθεί εντός της επικράτειας ενός υποενήλικου ατόμου, το οποίο χρησιμοποιεί τακτικά την εν λόγω περιοχή για αναζήτηση λείας και αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα διατροφής. Συγκεκριμένα, διελεύσεις του είδους εντός της επικίνδυνης ζώνης πρόσκρουσης καταγράφηκαν σε 6 από τις 8 σχεδιαζόμενες ανεμογεννήτριες.
Φιδαετός (Circaetus gallicus)
Ο Φιδαετός αποτελεί σχεδόν απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία σχεδόν απειλούμενο-ΝΤ) και περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Στη ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» έως τώρα έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία 6-7 αναπαραγόμενων ζευγαριών.
Με βάση τα έως τώρα δεδομένα πεδίου τόσο ο ΑΣΠΗΕ στη θέση «Δούσκον όρος» όσο και ο ΑΣΠΗΕ στη θέση «Κουτσόκρανο» πρόκειται να εγκατασταθούν εντός του κρίσιμου ενδιαιτήματος διατροφής του είδους. Διελεύσεις ατόμων καθώς και αναζήτηση λείας έχουν καταγραφεί στο σύνολο των υπό κατασκευή ανεμογεννητριών και των δύο ΑΣΠΗΕ. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία έχει διαπιστωθεί ότι το είδος παρουσιάζει θνησιμότητα λόγω πρόσκρουσης στα πτερύγια των ανεμογεννητριών (Ferrer et al, 2012; de Lucas et al, 2008)
Γερακαετός (Aquila pennata)
Ο Γερακαετός αποτελεί απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία Κινδυνεύον- EN) και περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Επίσης, αποτελεί είδος χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» και έως τώρα έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία ενός (1) ζευγαριού και τουλάχιστον ακόμα ενός περιφερειακά αυτής.
Από τους 3 σχεδιαζόμενους ΑΣΠΗΕ το είδος έχει παρουσία στην περιοχή εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο». Ο εν λόγω ΑΣΠΗΕ πρόκειται να εγκατασταθεί σε απόσταση μικρότερη των 3 χιλιομέτρων από την θέση φωλιάσματος του είδους και βρίσκεται εντός της επικράτειας του μοναδικού αναπαραγόμενου ζευγαριού της ΖΕΠ και εντός του κρίσιμου ενδιαιτήματος διατροφής του. Με βάση τα έως τώρα δεδομένα πεδίου το είδος έχει καταγραφεί να διέρχεται εντός της επικίνδυνης ζώνης πρόσκρουσης από το σύνολο των υπό κατασκευή ανεμογεννητριών του εν λόγω ΑΣΠΗΕ.
Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία αποτελεί είδος ευαίσθητο στην χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ κυρίως λόγω θνησιμότητας από πρόσκρουση στα πτερύγια των ανεμογεννητριών, ενώ σύμφωνα με τους Δημαλέξης και συν. (2010) ο εν λόγω ΑΣΠΗΕ βρίσκεται εντός της προτεινόμενης ζώνης αποκλεισμού εγκατάστασης ΑΣΠΗΕ με βάση το κριτήριο 4 «Εκτάσεις σε ακτίνα 5Km από φωλιές αρπακτικών που απειλούνται σημαντικά από τη χωροθέτηση των ΑΣΠΗΕ».
Σφηκιάρης (Pernis apivorus)
Ο Σφηκιάρης περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Εντός των ορίων της ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» έως τώρα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 9 αναπαραγόμενα ζευγάρια.
Τόσο ο ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» όσο και ο ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο» βρίσκονται εντός των κρισίμων ενδιαιτημάτων διατροφής του είδους ενώ ταυτόχρονα διελεύσεις του είδους έχουν καταγραφεί και από τους δύο ΑΣΠΗΕ.
Σαΐνι (Accipiter brevipes)
Το Σαΐνι είναι ένα από τα είδη χαρακτηρισμού της εν λόγω ΖΕΠ και περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Εντός των ορίων της ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» έως τώρα έχουν καταγραφεί 4 αναπαραγόμενα ζευγάρια, στα χαμηλότερα υψόμετρα της περιοχής.
Από τους 3 σχεδιαζόμενους ΑΣΠΗΕ το είδος έχει παρουσία στην περιοχή εγκατάστασης και των τριών ΑΣΠΗΕ, όμως ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η θέση της φωλιάς ενός ζευγαριού βρίσκεται εντός της περιοχής χωροθέτησης μιας ανεμογεννήτριας του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος». Από τις 15 συνολικά ανεμογεννήτριες του εν λόγω ΑΣΠΗΕ, οι 3 βρίσκονται εντός της επικράτειας ενός αναπαραγόμενου ζευγαριού.
Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Το Κιρκινέζι αποτελεί απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία Τρωτό-VU) και περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Στον ορεινό όγκο της Νεμέρτσικας το είδος παρατηρείται να αναζητεί λεία στα αλπικά λιβάδια κατά τις προμεταναστευτικές συγκεντρώσεις που πραγματοποιεί στην βορειοδυτική Ελλάδα το διάστημα Αυγούστου-Σεπτεμβρίου, ενώ πιθανά πραγματοποιεί ομαδικές συγκεντρώσεις για κούρνιασμα κάθε σούρουπο σε περιοχή της Αλβανίας. Από τις πρόσφατες καταγραφές εντός της ΖΕΠ GR2130010 τουλάχιστον 70 άτομα αναζητούν λεία καθημερινά κατά το διάστημα Αυγούστου-Σεπτεμβρίου.
Από τους 3 σχεδιαζόμενους ΑΣΠΗΕ το είδος έχει παρουσία στην περιοχή εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος». Συγκεκριμένα ένα τμήμα του υπό κατασκευή ΑΣΠΗΕ βρίσκεται εντός του ενδιαιτήματος διατροφής του είδους, με διελεύσεις ατόμων στις 3 εκ των 15 συνολικά ανεμογεννητριών του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ.
Κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
Η Κοκκινοκαλιακούδα αποτελεί απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία Κινδυνεύον- EN) και περιλαμβάνεται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΚ. Πρόκειται για είδος που έχει υποστεί δραματική μείωση ή έχει εξαφανιστεί από αρκετές ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο ορεινός όγκος της Νεμέρτσικας αποτελεί πλέον μια από τις ελάχιστες ορεινές περιοχές με παρουσία του είδους και διατηρεί έναν από τους σημαντικότερους πληθυσμούς σε εθνικό επίπεδο (Τυποποιημένα Έντυπα Δεδομένων, 2019). Από τις πρόσφατες καταγραφές έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία τουλάχιστον 40 ατόμων και ελάχιστο πληθυσμό τα 15 ζευγάρια κυρίως στα μεγαλύτερα υψόμετρα της Νεμέρτσικας.
Από τους 3 σχεδιαζόμενους ΑΣΠΗΕ το είδος έχει παρουσία στην περιοχή εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος». Συγκεκριμένα ένα τμήμα του υπό κατασκευή ΑΣΠΗΕ βρίσκεται εντός του ενδιαιτήματος διατροφής του είδους, καθώς μεικτοί πληθυσμοί Κοκκινοκαλιακούδων και Κιτρινοκαλιακούδων έχουν καταγραφεί να αναζητούν τροφή και να πραγματοποιούν διελεύσεις στις 3 εκ των 15 συνολικά ανεμογεννητριών του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ.
Συμπερασματικά, με την παρούσα εισήγηση δίνεται συνοπτική αναφορά της κατάστασης των σημαντικών και απειλούμενων ειδών ορνιθοπανίδας ως προς τις περιοχές εγκατάστασης των 3 σχεδιαζόμενων ΑΣΠΗΕ με έμφαση στους 2 ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» και ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο», καθώς οι δύο αυτοί ΑΣΠΗΕ βρίσκονται εντός των ορίων της ΖΕΠ GR2130010 «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» στην οποία ο ΦΔ δραστηριοποιείται και πραγματοποιεί εργασίες πεδίου και θα συνεχίσει και για επόμενο χρονικό διάστημα.
Ο Χρυσαετός αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα απειλούμενα είδη με παρουσία στην περιοχή και των 3 ΑΣΠΗΕ και μάλιστα η θέση της φωλιάς του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ βρίσκεται σε εγγύτητα με τους 2 ΑΣΠΗΕ (ΑΔ-01883 και ΑΔ-01924). Ως είδος ευαίσθητο στην ανάπτυξη αιολικών σταθμών (κυρίως λόγω πρόσκρουσης) η εγκατάσταση και λειτουργία των ΑΣΠΗΕ πλησίον της περιοχής φωλιάσματος του είδους και εντός της επικράτειας και της περιοχής τροφοληψίας του θέτει σε κίνδυνο την διατήρηση του είδους εντός της ΖΕΠ. Ακόμα και η πρόσκρουση ενός ενήλικου ατόμου θα έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ. Τόσο ο ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» όσο και ο ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο» βρίσκονται εντός επικρατειών του είδους και αποτελούν απειλεί για την διατήρηση του στην ΖΕΠ. Η περιοχή εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01924 στη θέση «Βελανιδιά» βρίσκεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ΦΔ και δεν μελετάτε, παρ’ όλα αυτά διαπιστώθηκε ότι γειτνιάζει με την θέση φωλιάσματος του είδους και έτσι πριν από οποιαδήποτε περαιτέρω διαδικασία αδειοδότησης για την εγκατάσταση του ΑΣΠΗΕ απαιτείται περαιτέρω μελέτη για το είδος (π.χ. εξειδικευμένη ορνιθολογική μελέτη)
Ο Γερακαετός αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο είδος αρπακτικού της περιοχής και ο ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο» πρόκειται να εγκατασταθεί πλησίον της θέσης φωλιάσματος του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ και εντός της επικράτειας και της περιοχής διατροφής του. Αντίστοιχα με τον Χρυσαετό, η πρόσκρουση έστω και ενός ενήλικου ατόμου θα έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του μοναδικού ζευγαριού της ΖΕΠ, το οποίο ταυτόχρονα αποτελεί και είδος χαρακτηρισμού της εν λόγω ΖΕΠ.
Στους ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» και ΑΔ-06489 στη θέση «Κουτσόκρανο» πραγματοποιούν διελεύσεις τα είδη όπως ο Φιδαετός, ο Σφηκιάρης ενώ αποτελούν σημαντικές περιοχές τροφοληψίας για τα εν λόγω είδη καθώς και για το Σαΐνι, είδος χαρακτηρισμού της ΖΕΠ, το οποίο επιπροσθέτως φωλιάζει στην περιοχή χωροθέτησης της ανεμογεννήτριας του ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883. Τέλος, ένα ποσοστό της έκτασης του σχεδιαζόμενου ΑΣΠΗΕ με ΑΔ-01883 στη θέση «Δούσκον όρος» επικαλύπτεται με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα διατροφής των απειλούμενων ειδών Κιρκινέζι και Κοκκινοκαλιακούδα, η οποία μάλιστα διατηρεί έναν από τους σημαντικότερους πληθυσμούς της ηπειρωτικής Ελλάδας στην εν λόγω ΖΕΠ.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το εγκεκριμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για τον Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στην Ελλάδα (ΚΥΑ Αριθ. οικ. 43236/1053 ΦΕΚ 3760/Β’/25-10-2017), όπου μία από τις περιοχές εφαρμογής και πεδίο εφαρμογής των μέτρων είναι η ΖΕΠ GR2130010 και που σκοπό έχει την ανάσχεση της απότομης μείωσης του πληθυσμού του είδους και η αποτροπή της εξαφάνισης του Ασπροπάρη στην Ελλάδα με τη λήψη μέτρων για την ανάσχεση της μείωσης και την σταθεροποίηση του αναπαραγόμενου πληθυσμού του είδους, ενώ ένας από τους ειδικότερους στόχους του είναι η διακοπή της μείωσης του πληθυσμού μέσω της δημιουργίας ασφαλών περιοχών αναπαραγωγής με μειωμένο ρίσκο δηλητηρίασης, σύγκρουσης με ανεμογεννήτριες και κίνδυνο ηλεκτροπληξίας, αυξημένη διαθεσιμότητα τροφής και μειωμένη όχληση κοντά στις φωλιές. Ο Ασπροπάρης αποτελεί απειλούμενο είδος σύμφωνα με το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο (κατηγορία Κρισίμως Κινδυνεύον – CR) και είναι είδος χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR2130010.
Με βάση τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι η κατασκευή και λειτουργία ΑΣΠΗΕ στις εν λόγω περιοχές θέτουν σε άμεσο κίνδυνο είδη που είναι ευάλωτα και με αυξημένη ευαισθησία στη χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ και δυνητικά μπορούν να επιφέρουν άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα, όπως η θνησιμότητα από πρόσκρουση, η όχληση/διαταραχή και εκτόπιση των ειδών, ο κατακερματισμός και η απώλεια σημαντικών ενδιαιτημάτων, στις περιοχές αναπαραγωγής και τροφοληψίας ειδών που βρίσκονται σε ειδικό καθεστώς προστασίας.
Ως εκ τούτου, βασιζόμενοι στα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, οι ανωτέρω περιοχές θα πρέπει να αποκλειστούν από την χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ κάνοντας επίκληση την αρχή της πρόληψης και να τύχει εφαρμογής η αρχή της προφύλαξης ώστε να επιτευχθεί η εξάλειψη των αρνητικών συνεπειών, καθώς σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, όπου έχει εφαρμογή και στις ΖΕΠ, η διοίκηση οφείλει να λαμβάνει μέτρα για την αποφυγή της υποβάθμισης των περιοχών του δικτύου και κάθε έργο που δεν σχετίζεται άμεσα με τη διαχείρισή του θα πρέπει να εκτιμάται δεόντως σε σχέση με τις επιπτώσεις στον τόπο και στο αντικείμενο διατήρησής του.
Το Δ.Σ. του ΦΔΛΠΙ έπειτα από διαλογική συζήτηση εκφράζει την άποψη ότι η απαλλαγή της οικονομίας μας, ως εθνικός ενεργειακός στόχος, από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι επιτακτική ανάγκη μέσω της ανάληψης διαφόρων δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) βασιζόμενη στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης αναβαθμίζοντας την ποιότητα του περιβάλλοντος και της ζωής.
Ωστόσο, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την κατάσταση διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου Natura 2000 και τις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων οικοτόπων και των ειδών που απαντώνται στους τόπους Natura 2000, σε σταθερή βάση.
Το Δ.Σ. του ΦΔΛΠΙ εκφράζει τη σαφή αντίρρησή του στην πρόταση χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ στις εν λόγω περιοχές ενδιαφέροντος, Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «Όρος Δούσκον, Ωραιόκαστρο, δάσος Μερόπης, κοιλάδα Γορμού και λίμνη Δελβινακίου» GR2130010 και πλησίον αυτής, υπερθεματίζοντας πως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις καθώς και οι αθροιστικές επιπτώσεις ενός έργου, ενώ παράλληλα υποστηρίζει ένα εφαρμόσιμο και εφικτό σενάριο χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ, για την επίτευξη του εθνικού ενεργειακού στόχου αξιοποίησης της αιολικής ενέργειας με το ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και τον μετριασμό των κοινωνικών αντιδράσεων.
