Ανοικτή επιστολή επιστημόνων των Ιωαννίνων κατά του «πάρκου υψηλής τεχνολογίας» και υπέρ ενός «πάρκου ανοικτής τεχνολογίας»

Η Περιφέρεια Ηπείρου σκοπεύει να συνεισφέρει εκατομμύρια ευρώ και στρέμματα γης για τη δημιουργία ενός «πάρκου υψηλής τεχνολογίας». Δηλαδή, ενός χώρου στέγασης εταιριών πληροφορικής και «υψηλής τεχνολογίας» για την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ τους.
Είμαστε επιστήμονες, με έδρα τα Γιάννενα, που μελετάμε την καινοτομία και τον αντίκτυπό της στις τοπικές κοινωνίες. Γνωρίζουμε τα υπέρ και τα κατά της «υψηλής τεχνολογίας». Και η Ήπειρος δεν χρειάζεται «πάρκα υψηλής τεχνολογίας» αλλά πάρκα «ανοικτής τεχνολογίας».
Τι είναι η «ανοιχτή τεχνολογία»;
Ας ξεκινήσουμε με ένα παράδειγμα «υψηλής τεχνολογίας»: το εσωτερικό ενός κτιρίου μπορεί να φωτιστεί μέσω «έξυπνων» φωτισμών. Δηλαδή, λάμπες με αισθητήρες που συνδέονται στο διαδίκτυο, τις προγραμματίζουμε και τις ελέγχουμε από απόσταση. Επίσης, συνδέονται με υπολογιστές και ακολουθούν φωνητικές εντολές. Έτσι εξοικονομείται ενέργεια και ανοιγοκλείνουμε τα φώτα άκοπα. Ωστόσο, μιλώντας για εξοικονόμηση ενέργειας, δεν υπολογίζεται το περιβαλλοντικό κόστος και η ενέργεια κατά την κατασκευή αλλά και απόρριψη ή ανακύκλωση αυτών των συστημάτων. Επίσης, πόσο εύκολα κάποιος συντηρεί τις «υψηλές τεχνολογίες» που συνήθως είναι περίπλοκες, ευαίσθητες και εξαρτώνται από την εταιρία που τις κατασκεύασε;
Αντιμετωπίζοντας μια περιβαλλοντική και οικονομική κρίση τέτοιας έντασης σήμερα, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη όλες τις συνέπειες αν θέλουμε να μιλάμε για «πράσινη» και «δίκαιη» οικονομία. Μια άλλη προσέγγιση, λοιπόν, είναι αυτή της «ήπιας τεχνολογίας». Δηλαδή, αντί για «έξυπνες λάμπες» υπάρχει η δυνατότητα για έξυπνο σχεδιασμό του κτιρίου και πλήρη αξιοποίηση του φωτός της ημέρας. Τελικά, το ζητούμενο είναι το βέλτιστο πάντρεμα των δύο: «υψηλών» και «ήπιων» τεχνολογιών.
Και για να είναι δυνατό το πάντρεμα αυτό, η τεχνολογική ανάπτυξη πρέπει να είναι ανοιχτή. Όχι πίσω από κλειστές πόρτες και πατέντες. Όχι για τους λίγους και για τη μεγιστοποίηση του χρηματικού κέρδους. Η τεχνολογία, που τόσο καθορίζει τις ζωές μας, πρέπει να εκδημοκρατιστεί. Και ένα «πάρκο ανοικτής τεχνολογίας» μπορεί να βοηθήσει.
Θα ανοίξουν θέσεις εργασίας;
Πολλοί πιστεύουν ότι με το «πάρκο υψηλής τεχνολογίας» θα ανοίξουν θέσεις εργασίας. Όμως τι θέσεις εργασίας;
Μια εργαζόμενη μπορεί να δουλεύει για μια ξένη εταιρία πληροφορικής που την πληρώνει, π.χ., 1200 ευρώ ενώ η εργαζόμενη παράγει αξία 10000 ευρώ. Ποιος καρπώνεται την υπεραξία; Από το να είναι άνεργη καλύτερα να δουλεύει. Όμως, τι κι αν υπάρχει καλύτερη επιλογή για την εργαζόμενη και για την τοπική οικονομία;
Μια άλλη εργαζόμενη μπορεί να δουλεύει για έναν τοπικό συνεταιρισμό, όπου είναι συμμέτοχος στη λήψη αποφάσεων, π.χ., για τον καθορισμό των μισθών. Ή να δουλεύει για μια τοπική επιχείρηση που παράγει ανοιχτές τεχνολογίες, οι οποίες δεν εγκλωβίζονται πίσω από αυστηρή πνευματική ιδιοκτησία.
Η Περιφέρεια διαχειρίζεται χρήματα φορολογουμένων με σκοπό τη μεγιστοποίηση του δημοσίου συμφέροντος. Το πώς θα δημιουργηθεί ένα τέτοιο «πάρκο» δεν είναι ουδέτερη απόφαση. Εμπεριέχει συγκεκριμένο πολιτικό πρόσημο. Επιδιώκεται η μεγιστοποίηση του δημοσίου συμφέροντος ή όχι;
Μια αντιπρόταση
Η πρότασή μας είναι η Περιφέρεια να δημιουργήσει ένα πάρκο ανοικτής τεχνολογίας, μεγιστοποιώντας το δημόσιο συμφέρον.
Κάποια υπαρκτά εγχειρημάτα που έχουν ξεπηδήσει ή θα μπορούσαν να ξεπηδήσουν από ένα πάρκο ανοικτής τεχνολογίας:
1) Μια επιχείρηση παράγει ανοιχτές τεχνολογίες για αγρότες και καλλιεργητές μικρής κλίμακας. Οι τεχνολογίες αυτές συνδιάζουν ήπιες και υψηλές τεχνολογίες με γνώμονα τι εξυπηρετεί καλύτερα τον/την κάθε αγρότη/ισσα, ανάλογα με το τι καλλιεργεί και πού. Το κόστος των τεχνολογιών είναι χαμηλό διότι βασίζονται σε ελεύθερη γνώση. Η ανοικτότητά τους επιτρέπει στον αγρότη/τισσα να τις συντηρεί και να τις προσαρμόζει στις ανάγκες του.
2) Μια άλλη επιχείρηση σχεδιάζει, κατασκευάζει, συντηρεί και πουλά ανοικτούς τρισδιάστατους εκτυπωτές, εκμεταλλευόμενη ελεύθερη γνώση. Τέτοιοι τρισδιάστατοι εκτυπωτές, π.χ., χρησιμοποιούνται από την πρώτη επιχείρηση.
3) Μια τρίτη επιχείρηση βασίζεται σε προϋπάρχον ελεύθερο, ανοικτό λογισμικό το οποίο εξελίσσει και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις παραπάνω επιχειρήσεις και όχι μόνο.
Τα εγχειρήματα αυτά υπάρχουν και είναι οικονομικά βιώσιμα. Εγκαινιάζουν επιχειρηματικά μοντέλα που προωθούν την τοπική ευημερία. Δίνουν θέσεις εργασίας. Μεγιστοποιούν το δημόσιο συμφέρον. Και νοηματοδοτούν τις ζωές των νέων που παράγουν.
Οι υπογράφουσες/ντες
Δρ. Χρήστος Γιωτίτσας
Δρ. Βασίλης Κωστάκης
Δρ. Βασίλης Νιάρος
Δρ. Άλεξ Παζαϊτης
Δρ. Αλέκος Πανταζής
Δρ. Χριστίνα Πριάβολου
Μίνα Κουβάρα, υποψ. διδ.
Νικηφόρος Τσιούρης, υποψ. διδ.