Ο Σπύρος Κωνσταντόπουλος για το τέλος ταφής απορριμάτων – Προτάσεις για την δίκαιη εφαρμογή του

Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί σήμερα ένα από τα πλέον σύνθετα, δύσκολα και δυσεπίλυτα ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι ένα ζήτημα το οποίο βρίσκεται πολλά χρόνια τώρα στο επίκεντρο συζητήσεων, αντιπαραθέσεων, προτάσεων και πολιτικών περιβάλλοντος, αφού συνδέεται άμεσα με την συνεχή αστικοποίηση του πληθυσμού, το επίπεδο ανάπτυξης και τα σύγχρονα καταναλωτικά πρότυπα. Το ζήτημα αυτό, δεν απασχολεί μόνο την Ελλάδα αλλά όλο σχεδόν τον πλανήτη με διαφορετικές ανάγκες, προσεγγίσεις, πλαίσιο πολιτικής και κοινωνικής αναφοράς.
Σημαντικό θέμα που συζητείται ευρέως στα ΜΜΕ και αφορά τους Δήμους, τους ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στρεών Αποβλήτων) αλλά και την τσέπη όλων των Δημοτών είναι η οικονομική επιβάρυνση των Δημοτών από το Τέλος Ταφής των Στερεών Αποβλήτων του Ν. 4819/2021.
To Τέλος Ταφής καταβάλλεται από τους Φο.Δ.Σ.Α (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) σε ειδικό λογαριασμό του Ε.Ο.ΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης). Για την καταβολή του, όμως, οι Φο.Δ.Σ.Α. εισπράττουν τα αντίστοιχα ποσά από τους Δήμους, δεδομένου ότι το κόστος υγειονομικής ταφής βαρύνει εξ ολοκλήρου τους Δήμους. Οι Δήμοι, δε, με τη σειρά τους μετακυλούν το σχετικό κόστος ως επί το πλείστον στα νοικοκυριά, μέσω του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, το οποίο εισπράττεται με την πληρωμή του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος.
Πλέον όμως το τέλος ταφής γίνεται ανταποδοτικό προς την αυτοδιοίκηση για την επιτάχυνση των έργων ανακύκλωσης.
Κεντρικός στόχος του τέλους ταφής είναι η κινητροδότηση της προσπάθειας για την αύξηση του ποσοστού των απορριμμάτων που ανακυκλώνονται, ώστε να υπάρξει βιώσιμη λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων, μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και την επιβάρυνση των αντίστοιχων περιοχών της χώρας όπου σήμερα τα απορρίμματα θάβονται.
Το τέλος ταφής υπάρχει σήμερα, για τον ίδιο λόγο, σε 23 χώρες της ΕΕ και είναι κατεξοχήν αναγκαίο στην Ελλάδα, καθώς η συνολική ανακύκλωση το 2022, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, ανέρχεται μόλις σε ποσοστό 17,3% επί των παραγόμενων αστικών αποβλήτων, ενώ σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, ο στόχος προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων που θα έπρεπε να έχει επιτευχθεί έως το τέλος του 2020, είναι κατ’ ελάχιστο 50%.
Για αυτόν τον σκοπό, το τέλος ταφής, πλέον, γίνεται ανταποδοτικό προς τους ΟΤΑ, επιστρέφοντας το 85% των πόρων που συλλέγονται στην τοπική αυτοδιοίκηση για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Πιο συγκεκριμένα οι πόροι του τέλους ταφής θα διατεθούν, μετά από διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως ακολούθως :
Κατά περίπου 85% σε εξοπλισμό και υποδομές για την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης, της χωριστής συλλογής και της ανακύκλωσης, η οποία θα μειώσει το τέλος ταφής που πληρώνουν οι δήμοι, διευκολύνοντάς τους να επιτύχουν τους στόχους τους. Οι υποδομές και ο εξοπλισμός ρητά θα συμπεριλαμβάνονται στα ολιστικά σχέδια ανακύκλωσης που συντάσσονται από κάθε ΦΟΔΣΑ, με στόχο την αύξηση της ανακύκλωσης στη χώρα, στο πλαίσιο υλοποίησης της συμφωνίας που έκανε η Ελληνική Κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χρηματοδότηση των Μονάδων Ανάκτησης και Ανακύκλωσης από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Η πλήρης χρηματοδότηση των ολιστικών σχεδίων από το τέλος ταφής και το ΕΣΠΑ, εξασφαλίζει την υλοποίησή τους, άρα και την αύξηση της ανακύκλωσης. Δυνητικοί δικαιούχοι και χρήστες του εξοπλισμού θα είναι οι Δήμοι και οι ΦΟΔΣΑ. Μέρος των πόρων αυτών θα καλύψει, με παροχή υπηρεσίας, τις ανάγκες χωριστής συλλογής των ρευμάτων ανακύκλωσης σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 5151/24.
Κατά περίπου 15% σε κλείσιμο και αποκαταστάσεις ΧΥΤΑ, ΧΑΔΑ και λοιπών χώρων από ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων, ώστε οι πόροι αυτοί να συμβάλουν σημαντικά στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος, αλλά και να βάλουν τέρμα σε πολλούς χώρους ταφής αποβλήτων στη χώρα.